EEN INTERVIEW MET LOUISA VERGOZISI (DUTCH)
door Simon Doesborgh
Voor de Grieks-Nederlandse Louisa Vergozisi blijft het een worsteling om een plek te vinden waar ze zich volledig artistiek vrij voelt en zich kan bevrijden van de conservatieve dwangbuis van de maatschappij. Maar in plaats van ontmoedigd te raken, ziet de 26-jarige die zoektocht zonder einde als iets positiefs. Een gesprek over verlangen, identiteit, heimwee en acceptatie.
Foto: Bo Smeets
“Toen ontdekte ik voor het eerst hoe écht naar de wereld om mij heen te kijken. Met een ander oog.” Met een onmiskenbare ondertoon van weemoed herinnert Vergozisi zich de Nikon Coolpix die ze in haar tienerjaren geschonken kreeg van haar oom. Het was een kleine digitale camera, waarvoor menig zelfbenoemd fotograaf de neus zou ophalen. Maar voor het jonge, verlegen meisje uit de Griekse bergen was het presentje een opening naar een nieuwe wereld. Een wereld ver weg van het plattelandsleven en het gedateerde gedachtegoed dat als pek aan de straten van haar thuisdorp leek te kleven. “De plek waar ik opgroeide, Vyzitsa, ligt afgelegen”, vertelt ze. “De bewoners hadden geen interesse in kunst en literatuur of snapten het simpelweg niet. De camera betekende voor enige tijd mijn deur naar een wereld buiten het alledaagse dorpsleven. Ik kon voor het eerst op zoek gaan naar mijn eigen identiteit.”
Via haar moeder kwam Vergozisi in contact met mensen met een vergelijkbare levensfilosofie. Het was een boek van de Zwitserse schrijver Hermann Hesse dat haar blik op haar omgeving voorgoed zou veranderen. “Toen realiseerde ik me dat er meer mensen zijn die denken zoals ik. Dat ik niet alleen ben.” Een zoektocht naar een gelijkgestemde omgeving begon. Die leidde haar uiteindelijk via de Kunstacademie in Maastricht naar Venlo, waar ze momenteel verblijft en werkt. Maar gaandeweg kwam Vergozisi steeds meer tot de realisatie dat ze aan een reis zonder eindbestemming was begonnen. “Mensen zijn heel vluchtig. Ze komen en gaan, maar blijven nooit permanent in je leven of veranderen. Ik ben daar geen uitzondering op hoor, ook ik ontwikkel me en ben slechts een hoofdstuk in het verhaal van anderen. Wat ik zoek zal ik nooit vinden. En misschien is het ook maar beter dat het een romantische gedachte blijft. Uiteindelijk gaat het om het proces.”
In zekere zin is die gedachte terug te vinden in het werk van Vergozisi. Het is er niet letterlijk aan af te lezen, maar nostalgie en melancholie zijn thema’s die ze onbewust via haar drang om in beweging te blijven zelf creëert en in al haar projecten terug te vinden zijn. “Ik doe het niet bewust, afscheid nemen is voor mij nog altijd een van de meest pijnlijke dingen om te doen. Maar het dwingt me om stil te staan bij momenten en te reflecteren. En daaruit haal ik directe inspiratie voor mijn creaties.”
Direct begrepen worden, hoeft Vergozisi niet per se. Sterker nog, ze heeft soms grote moeite met hoe het moderne kunstklimaat is ingericht. “Het is naar mijn mening vaak te commercieel”, verzucht ze. “Het lijkt wel alsof we gedwongen worden om eerst de beschrijving te maken en daarna pas het werk zelf. Daar zullen sommige makers weinig moeite mee hebben, maar een werk krijgt voor mij pas betekenis als ik ermee bezig ben. In zekere zin snap ik dat ook wel: kunst is door de loop der jaren steeds abstracter geworden waardoor de afstand tot het grote publiek groter wordt. Maar creativiteit kan niet van tevoren worden vastgelegd, die ontstaat organisch.” Volgens de 26-jarige hoeft de betekenis van een werk niet begrepen te worden om waardering te krijgen. “Het kan ook esthetische waarde hebben die mensen aanspreekt. Uiteindelijk vind ik het veel mooier als mensen de betekenis zelf kunnen invullen.”
Die denkwijze kenmerkt volgens Vergozisi ook haar artistieke blik op het alledaagse. Hoe paradoxaal het ook mag klinken, uiteindelijk probeert ze juist het onzichtbare vast te leggen op beeld. De niet te ontwijken staat van beweging waarin alles en iedereen onbewust altijd verkeert en de energie die dit met zich meebrengt. “In het Grieks is er een woord dat dit fenomeen beschrijft: Kavla. Het is een drang om iets te doen, een verlangen dat in iedereen zit. Daarmee zou ik de energie van mijn werk willen beschrijven.”
Foto: Louisa Vergozisi
Die visie komt ook terug in het project waar ze momenteel aan werkt, een film over haar vader in Griekenland genaamd ‘Morfi’. Een ouder wordende appelboer in de Pilion die langzaam accepteert dat zijn werk zal ophouden met zijn pensioen, aangezien zijn kinderen een ander levenspad hebben gekozen. Wiens gezin door het vertrek van zijn vrouw uit elkaar is gevallen en die daarom heeft moeten leren om alleen in het leven te staan.
“Het idee om deze film te maken bestaat al zes of zeven jaar. Ik ben opgegroeid in het huis dat mijn vader heeft gebouwd. Maar uiteindelijk leerde ik hem pas écht goed kennen toen ik naar Nederland verhuisde en hem maar twee keer per jaar zag. Soms moeten we afstand nemen om dichterbij te komen. Maar een vader-dochterrelatie is toch iets speciaals, die band lijkt onbreekbaar.”
Die gedachte ontroert haar duidelijk. “Ik zie veel van mijn Griekse identiteit terug in mijn vader. Hij representeert een stukje van mij dat in Nederland soms verloren voelt. Ook is hij de enige levende herinnering die ik nog heb aan mijn kinderjaren van vroeger. Hij is nog de enige die in mijn ouderlijk huis woont en leeft op de manier waarop ik ooit ben opgevoed.”
De documentaire is het werk dat wellicht wel het meest dichtbij komt van alles wat Vergozisi tot nu toe heeft gedaan. “Ik vind het daarom ook best spannend. Het voelt ook vreemd, want het is niet de bedoeling om aan de wereld te laten zien wat een mooie relatie ik heb met mijn vader. Het gaat een laag dieper. Ook hierin probeer ik juist het onzichtbare te tonen.”